Aangedaon
We waren donderdag bijeen op vijf plekken in de binnenstad om zestien Stolpersteine te onthullen. Ze herinneren aan de grootste tragedie van de twintigste eeuw: de Holocaust. De stenen zijn van beton. Op de kop zit een messing plaatje, waarin de naam, geboortedatum, deportatiedatum en de plaats en datum van het overlijden zijn gestanst.
De Stolpersteine zijn in het trottoir gelegd voor de huizen van joodse inwoners van Venlo. Er zullen er meer volgen, veel meer. Venlo kent helaas tientallen Holocaustslachtoffers.
Het was ontroerend om op de vijf locaties in hertje stad samen te zijn. Op iedere plek vroegen we de nabestaanden om naar voren te komen. Natuurlijk, woorden schieten in zo’n situatie altijd te kort. We probeerden aevel toch om de vooroorlogse sfeer te schilderen van de plek. Het waren inwoners van Venlo die zich verbonden voelden met de stad en met hun buurtgenoten. Totdat de afgrijselijke schaduw over hun levens en ’t stedje viel.
Renier Linders
Vervolgens speelde José Bartels klarinet. Weemoedige klezmermuziek. Twee jonge danseressen, Marie van der Pasch en Lara Hendriks, improviseerden op de klanken. De bloemen die de Stolpersteine bedekten, gaven ze aan de familieleden.
Door iedereen stroomt familiegeschiedenis. Niet altijd ben je je ervan bewust, donderdag aevel wel. De nabestaanden waren zichtbaar aangedaon. Diep geraakt. Bij sommigen welden tranen op. Ze kennen de mensen voor wie de Stolpersteine zijn gelegd niet persoonlijk. Vanzelfsprekend wel van verhalen en van foto’s. Door de onthulling voelden ze zich ten diepste met hen verbonden.
Voor Grenswerk liggen de Stolpersteine van Mechel Spira, zijn vrouw Peppi Dora en hun zes maanden oude baby Arthur. Ze waren in 1941 in Venlo getrouwd en woonden in een bovenwoning aan de Steenstraat. Als ze op zo’n prachtige lentedag als donderdag de ramen van hun woonkamer hadden openstaan, hoorden ze de spelende kinderen op straat. Op de elfde van de elfde in het jaar 1942 werden ze vanuit Venlo op transport gesteld naar Westerbork. Ze hadden 21 uur in een Venlose politiecel opgesloten gezeten. Wat zal er in die bange dagen door deze jonge ouders heengegaan zijn? Gemeentewerken ontruimde hun bovenwoning, waarvoor de dienst een bedrag van 49 gulden en 54 cent in rekening bracht.
Vanuit de Verenigde Staten en Frankrijk was neef Henry met vrouw, zoons en kleinkinderen naar Venlo gekomen. Speciaal voor de onthulling van de zestien Stolpersteine. Bij die van hun familie spraken ze samen de joodse kaddisj van de rouwenden uit.
Wies ’t aevel weer ens is,
Sef Derkx
Deel dit artikel:
